Kalendarz Wydarzeń

Henryk Sienkiewicz, pisząc swą wiekopomną Trylogię, przywołał na karty powieści wiele niezwykłych postaci. Plastycznych, barwnych, tak autentycznych, że aż trudno uwierzyć, iż powstały w Głowie jej twórcy. Po ukazaniu się powieści wścibscy historycy zaczęli dociekać, czy istotnie Sienkiewiczowscy bohaterowie są tylko tworem fantazji, czy może Andrzej Kmicic istniał naprawdę?

Zagadkę rozwiązano dość szybko: powieściowy Kmicic posiadał swój realny pierwowzór. Wprawdzie miał on na imię Samuel, lecz rzeczywiście służył pod komendą hetmana wielkiego litewskiego Janusza Radziwiłła. W świadomości dawnych Polaków Kmicicowie zaistnieli szerzej dzięki XVIII – wiecznemu herbarzowi jezuity Kacpra Niesieckiego. Samuela spotykamy w 1654 roku jako porucznika 50-osobowej chorągwi kozackiej, bijącej się pod Januszem Radziwiłłem z Moskalami. Jednak wypowiada posłuszeństwo – wraz z innymi dowódcami – Radziwiłłowi 23 sierpnia 1655 r. Od tej chwili hetman stara się unicestwić Kmicica.

Samuel Kmicic również, tak jak, powieściowy Andrzej, odbył długą i niebezpieczną podróż do Jana Kazimierza. Sienkiewicz ukazał ją jako drogę pokutną za grzech zdrady. Tymczasem Samuel udał się do króla na czele delegacji wojskowej, gdy monarcha uchodził na Śląsk. Nie tylko z deklaracją wierności, ale i dla uzyskania zgody na łupienie dóbr Radziwiłła. Król zezwolił. Kmicic rzeczywisty i powieściowy naprawdę walczył bohatersko z najazdem szwedzkim pod nowo mianowanym hetmanem wielkim litewskim Pawłem Sapiehą. Sienkiewicz przydał Andrzejowi Kmicicowi koloryt warchoła. Zapewne przesądziły o tym późniejsze dzieje historyczne Samuela. Oto wysłany do Kurlandii w 1660 roku, buntuje oddziały stojące w obliczu Szwedów, ucieka z pola bitwy i zawiązuje konfederację; żąda natychmiastowej wypłaty zaległego żołdu. Później jednak Andrzej Kmicic naprawia błędy buntów i walczy u boku Czarnieckiego. Jako zasłużony żołnierz, imć Kmicic, otrzymuje za trudy wojenne starostwo krasnosielskie. Zamieszkuje tam, aż do śmierci w 1692 roku. Nie stroni jednak od gwałtów i zajazdów, miał skłonność do pieniactwa i awantur. Nie wahał się nawet rąbać szablą na sejmikach, był kilkakroć skazany na banicję, nic sobie z tego nie robiąc. Autor Potopu pełnymi garściami czerpał więc z postaci Samuela, chociaż pozamieniał fakty i życiorys.