Aktualności

Organizacja pozarządowa wygrała w konkursie dotacyjnym i dostała pieniądze na projekt, czyli w oficjalnym języku: otrzymała dotację na realizację zadania publicznego z urzędu miasta. Na co powinna uważać, by nie mieć kłopotów przy rozliczaniu projektu? Na początek: „obróbka” dokumentów finansowych.

Zasada 1: przeczytać umowę
W umowie opisane są najważniejsze kwestie, także te związane z finansami. Podaje się w niej datę początkową i końcową okresu, w którym organizacja pozarządowa może wydawać pieniądze z dotacji (uściśla się to w harmonogramie). W załącznikach do umowy opisane są (w kosztorysie) rodzaje wydatków, które organizacja może ponieść. Podaje się też oczywiście kwoty poszczególnych wydatków, które nie mogą być wyższe (w większości umów dopuszcza się przesunięcia o 10% niektórych pozycji kosztorysu, należy to jednak koniecznie sprawdzić w konkretnej umowie). Ważną sprawą jest również „logika” wydatków – stosunkowo często urzędnicy nie chcą uznać za kwalifikowany wydatku, który nie ma logicznego uzasadnienia. Np. wydanie całej kwoty na materiały szkoleniowe  ostatniego dnia rocznego cyklu szkoleń budzić może wątpliwości, pomimo że wydatek „mieści się” w okresie wskazanym w umowie.

Zasada 2: wszystkie wydatki muszą być udokumentowane
Pieniądze, które organizacje dostają na realizacja projektów (zadań publicznych), wpływają na ich konta bankowe. Stowarzyszenia i fundacje mogą ponosić wydatki, robiąc przelewy lub płacąc gotówką. Jednak by organizacja mogła za coś zapłacić, musi mieć do tego podstawę. Oznacza to, że nie można pieniędzy po prostu wyjąć z kieszeni i za nie coś kupić, nawet jeśli jest to bardzo potrzebne do projektu.

Taką podstawą jest tzw. dowód księgowy (nazywany także potocznie dokumentem finansowym). Do dowodów księgowych zalicza się:

• faktury VAT
• rachunki
• rachunki do umów o dzieło i umów zleceń
• listy płac
• rozliczenia podróży służbowej (wraz z delegacją).

Wszystkie wymienione wyżej dokumenty są prawidłowe, jeśli zawierają informację jaki typ dowodu to jest (np. faktura VAT), pełne dane nabywcy i odbiorcy czyli stron operacji (dane te to: nazwa, adres, NIP), treść – czyli czego dotyczy dany dokument (np. materiały plastyczne), daty: zakupu i sporządzenia dokumentu, kwotę wyrażoną cyfrą i słownie oraz podpis osoby odpowiedzialnej za wystawienie dokumentu.

Należy koniecznie pamiętać, że daty płatności i wystawienia dokumentów finansowych muszą mieścić się w datach określonych w umowie. Dotyczy to również płatności do  ZUS lub odprowadzania podatków do urzędów skarbowych – w przypadku umów z pojedynczymi osobami (o pracę, dzieło, zleceń). Jeśli stowarzyszeniu czy fundacji umowa kończy się przed ustawowym terminem tych opłat (w przypadku ZUS jest to 15 każdego miesiąca, w przypadku US jest to 20 – należy opłaty wnieść wcześniej – przed zakończeniem projektu i umowy).

Uwaga! Dokumentowane muszą być wszystkie wydatki – zarówno te ponoszone z pieniędzy z dotacji, jak i te po stronie wkładu własnego. Po zakończeniu projektu, podczas rozliczania wszystkie rachunki i faktury będą musiały być wykazane w obowiązkowym zestawieniu faktur. Urzędnicy mają także prawo po prostu obejrzeć dokumenty finansowe „w naturze” i często to robią.   

Zazwyczaj urzędnicy wymagają jeszcze  potwierdzenia przepływu finansowego, tj. potwierdzenia przelewu, wyciągu bankowego lub raportu kasowego.

Zasada 3: dokumenty finansowe muszą być odpowiednio opisane
Zleceniodawcy/urzędy mają swoje wzory opisów dokumentów finansowych. Wymogi te obecnie różnią się między sobą. Dlatego warto poprosić, już podczas podpisywania umowy, o wskazówki – jaki konkretnie sposób dana jednostka urzędu miasta uznaje za obowiązujący. Bardzo często wskazówki takie są dodatkowo dołączane do podpisanej umowy (razem z opisem innych wymogów). Ważne jest, by osoba odpowiedzialna za rachunki w organizacji znała te wymogi i by mogła na bieżąco odpowiednio opisywać dokumenty finansowe.

Podstawowe informacje, jakie musi zawierać opis dokumentu, opisane są w ustawie o rachunkowości (art. 21 ust. 1).

Najczęściej wymagane elementy opisu dokumentów finansowych to:

• nazwa kategorii wydatku (zgodnie z kosztorysem przedstawionym w kosztorysie, stanowiącym załącznik do umowy); niektóre jednostki miasta wymagają szczegółowego nazwania i opisu rodzaju wydatku
• informacja o tym, że kwota w określonej wysokości (podaje się konkretną sumę w zł) została  sfinansowana ze środków dotacji, zgodnie z umową – podaje się numer umowy lub ze stanowi wkład własny, zgodnie z umową (numer umowy); niekiedy wymaga się podania także nazwy projektu (zadania publicznego)
• stwierdzenie, że dokument został pod względem merytorycznym oraz formalno-rachunkowym wraz z ręcznym podpisem upoważnionych osób, które odpowiadają w organizacji za zatwierdzanie dokumentów, np. członków zarządu, księgowego, koordynatora
• stwierdzenie, że dokument finansowy został zaakceptowany do zapłaty („akceptuję do zapłaty”) oraz podpis osoby za to odpowiadającej
• pieczątka organizacji
• w przypadku rachunków do umów o dzieło i umów zleceń wymaga się ponadto adnotacji: Podatek i/lub składki zostały odprowadzone do właściwych urzędów w ustawowym terminie, niewykraczającym poza końcowy termin realizacji zadania określony w umowie.

Zasada 4: dokumenty finansowe powinny być opisane czytelnie
Ważne jest to, że według ustawy dokumenty finansowe powinny być :

• rzetelne, to jest zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, którą dokumentują
• kompletne, zawierające co najmniej dane określone w art. 21 ustawy od rachunkowości
• wolne od błędów rachunkowych.

W ustawie podkreśla się, że niedopuszczalne jest dokonywanie w dowodach księgowych wymazywania i przeróbek. Ewentualne błędy powinny być poprawione (np. w rachunkach – wystawieniem poprawionego rachunku - korekty), w opisach – przekreśleniem „z utrzymaniem czytelności skreślenia”. Nie można poprawiać pojedynczych cyfr lub liter. Podpisy powinny pozwolić zidentyfikować osobę, która się podpisała (można też uczytelnić podpis imienną pieczęcią).

Zasada 5: dokumenty finansowe muszą być zaksięgowane
Obowiązek prowadzenia księgowości wynika z ustawy o rachunkowości oraz rozporządzenia. Księgowość ta powinna być prowadzona w okresie sprawozdawczym, tj. na bieżąco. Dlatego na dokumentach finansowych powinny znaleźć się także adnotacje księgowe (dekretacje).

Zawierają one :

• numer dokumentu z ksiąg rachunkowych,
• numer kont z planu kont,
• niekiedy także datę zatwierdzenia lub zaksięgowania dokumentu.

Ponadto dokumenty finansowe musza być zaksięgowane w taki sposób, by możliwa była „identyfikacja poszczególnych operacji księgowych”. Nie oznacza to obowiązku prowadzenia osobnego konta do obsługi projektu, lecz księgowego wyodrębnienia w dokumentacji i ewidencji.

Zasada 6: dokumenty finansowe muszą być archiwizowane
Wszystkie dokumenty księgowe muszą być przechowywane przez minimum 5 lat (wynika to m.in. z zapisu w umowie dotacyjnej). Należy jednak pamiętać, że różne akty prawne mogą wydłużać ten czas.  

PODSTAWA PRAWNA

Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r.

Art. 21.

1. Dowód księgowy powinien zawierać co najmniej:

1) określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego;

2) określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej;

3) opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określoną także w jednostkach naturalnych;

4) datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą – także datę sporządzenia dowodu;

5) podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów;

6) stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania.

Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania

§ 7.

Dokumentacja finansowo-księgowa i ewidencja księgowa

1. Zleceniobiorca(-y) jest/są1) zobowiązany(-i) do prowadzenia wyodrębnionej dokumentacji finansowo-księgowej i ewidencji księgowej zadania publicznego, zgodnie z zasadami wynikającymi z ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z poźn. zm.), w sposób umożliwiający identyfikację poszczególnych operacji księgowych.

2. Zleceniobiorca(-y) zobowiązuje(-ą) się do przechowywania dokumentacji związanej z realizacją zadania publicznego przez 5 lat, licząc od początku roku następującego po roku, w którym Zleceniobiorca(-y) realizował(-li) zadanie publiczne.

[1] Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r., Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm. oraz Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej, Dz. U. Nr 137, poz. 1539.

ngo.pl

Zachęcamy również do zapoznania sie z publikacją "Podstawy księgowości w organizacji pozarządowej. Rozwiązania praktyczne" autor: Katarzyna Adamska-Dudkiewicz  (przyp. UMiG)